2.0 PENGENALAN
Rintangan (R) ialah komponen
ketiga yang terdapat dalam litar. Rintangan melawan pengaliran arus dalam litar
dan diukur dalam ohm (W). Satu ohm adalah sama
dengan rintangan yang berada di dalam litar di mana tekanan elektrik 1 V
menyebabkan arus 1 A mengalir.
Simbol bagi rintangan ialah R
Unitnya adalah ohm (W)
Nilai rintangan (ohm) dikod mengikut warna
di atas perintang.
2.1 TAKRIF PERINTANG
Perintang ditakrifkan sebagai
sesuatu komponen atau bahan yang boleh menghalang atau menghadkan aliran arus
dalam litar. Ia juga menghasilkan
susutan voltan dan melesapkan tenaga elektrik.
Simbol bagi
perintang
2.2 JENIS-JENIS PERINTANG
Secara
umumnya, perintang boleh dibahagikan kepada dua kumpulan iaitu perintang tetap
dan perintang boleh ubah.
2.2.1
Perintang tetap
Perintang tetap
ialah dimana nilai sesuatu perintang itu boleh didapati daripada kod warna atau
kod bercetak pada perintang tersebut.
Nilai yang dinyatakan oleh kod warna dan kod bercetak disebut sebagai nilai namaan (nilai terkadar). Empat perkara yang penting perlu diambil kira apabila memilih
perintang ialah nilai perintang, had terima, kadar kuasa dan kestabilan. Had terima ialah nilai kelegaan
bagi nilai sebenar. Jika satu perintang
dengan nilai namaan sebanyak 100W dan had terima 10%, perintang tersebut
mempunyai nilai sebenar antara 90W dan 110W.
Lebih kecil nilai had terima maka lebih tepat bacaan nilai perintang. Kadar kuasa ialah kuasa maksimum yang boleh diterima
oleh perintang tanpa mengalami kerosakan.
Jika kadar kuasa dilampaui, perintang akan rosak disebabkan oleh haba
yang berlebihan. Saiz fizikal sesuatu
perintang biasanya berkait rapat dengan kadar kuasa. Kestabilan ialah keupayaan sesuatu perintang untuk
mengekalkan nilai rintangannya walaupun suhu sekitar berubah dan umur perintang
bertambah.
2.2.2
Perintang boleh ubah
Perintang
boleh ubah ialah perintang yang boleh diubah nilai rintangannya dengan menggerakkan
sesentuh di atas elemen perintang.
Perintang boleh ubah digunakan pada litar yang memerlukan perubahan arus
dan voltan. Terdapat tiga jenis
perintang boleh ubah iaitu perintang gelangsar, reostat dan meter upaya.
1)
Perintang gelangsar mengubah rintangan dengan
menggerakkan kolar gelangsar di sepanjang elemen rintangan belitan dawai. Ia digunakan pada litar yang tidak memerlukan
perubahan rintangan yang kerap.
2)
Reostat mempunyai dua tamatan dan disambung bersiri
dengan beban yang dikawal. Ia diguna
untuk mengawal arus litar.
3)
Meter upayamempunyai tiga tamatan. Rintangannya diubah dengan menggerakkan
pengelap di atas elemen karbon. Meter
upaya yang lebih kecil dipanggil perapi atau praset. Ia banyak digunakan pada litar
bercetak yang tidak memerlukan perubahan rintangan yang kerap untuk mengawal
voltan dan beza upaya seperti mengawal bunyi dan nada radio.
2.3 FAKTOR–FAKTOR YANG
MEMPENGARUHI RINTANGAN
Nilai bagi rintangan
dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti berikut;
a) Panjang pengalir (wayar)- adalah dalam
unit meter (m). Rintangan adalah berkadar terus dengan panjang pengalir R a L di mana semakin panjang sesuatu pengalir, maka nilai rintangan juga akan
meningkat.
b) Luas muka keratan rentas pengalir- dalam
bentuk meter persegi (m2). Rintangan pula berkadar songsang dengan
luas keratan rentas pengalir
di mana semakin kecil luas keratan rentas
pengalir, maka semakin tinggilah nilai rintangannya dan begitulah sebaliknya.
c) Jenis bahan- r atau kerintangan adalah mewakili sifat
atau jenis bahan pengalir. Kerintangan
ditakrifkan sebagai rintangan di antara permukaan-permukaan yang bertentangan
bagi sesuatu kiub yang berukuran 1 meter padu.
d) Suhu
2.4 KOD WARNA PERINTANG
Kod warna perintang digunakan
pada perintang bersaiz kecil. Nilai
perintang didapati dengan membaca jaluran kod warna pada perintang. Jadual di bawah menunjukkan jadual kod warna
perintang. Kebanyakkan perintang
mempunyai empat jalur. Tiga jalur
yang pertama memberikan bacaan nilai namaan perintang, manakala jalur yang
keempat menunjukkan nilai had terima.
Warna
|
Jalur 1
No. 1
|
Jalur 2
No. 2
|
Jalur 3
Pendarab
|
Jalur 4
Had Terima
|
Hitam
|
0
|
0
|
1
|
-
|
Coklat
|
1
|
1
|
10
|
-
|
Merah
|
2
|
2
|
100
|
-
|
Jingga
|
3
|
3
|
1000
|
-
|
Kuning
|
4
|
4
|
10000
|
-
|
Hijau
|
5
|
5
|
100000
|
-
|
Biru
|
6
|
6
|
1000000
|
-
|
Ungu
|
7
|
7
|
10000000
|
-
|
Kelabu
|
8
|
8
|
100000000
|
-
|
Putih
|
9
|
9
|
1000000000
|
-
|
Emas
|
0.1
|
± 5%
|
||
Perak
|
0.01
|
± 10%
|
||
Tiada
|
± 20%
|
Kod warna perintang
Contoh 2.1 :
Satu perintang mempunyai jaluran warna berikut : kuning,
ungu, merah dan emas. Tentukan :
i)
Nilai namaan
ii)
Julat nilai sebenar rintangan
Penyelesaian 2.1 :
i) Diberi
Kuning Ungu ´ Merah Had terima
4 7 ´
100 = 4700W atau 4.7 kW
Oleh itu, namaan perintang ialah 4.7 kW
ii) Diberi :
Jalur had terima ialah emas iaitu ± 5%.
Oleh itu, had terima = ± 4700W´ 0.05
=
± 235W
Oleh itu, julat nilai rintangan = (4700W + 235W) hingga (4700W -
235W)
= 4935W (had atas) hingga 4465W (had bawah)
No comments:
Post a Comment